El Apóstol San Andrés

Composición austera na que destaca, sobre un fondo escuro, a figura dun home ancián de medio corpo. Representa a san Andrés, con pelo e barba canos e elevando a mirada ao alto. Envólvese nun manto de cor ocre, coa man dereita posta sobre o peito e na esquerda portando como atributo un anzol cun peixe que alude ao seu oficio de pescador e que permitía que os fieis puidesen identificalo con facilidade. Detrás da figura do santo intúese un dos brazos da cruz aspada usada para a súa crucifixión. Desde a época medieval os apóstolos comezan a representarse de forma individualizada e é a partir do século XVII cando, retratados de medio corpo e ante un fondo neutro, chegaron a configurar auténticas series na obra de moitos e soados pintores. A representación de figuras de santos foi recorrente na obra de José de Ribera. Retratou a san Andrés en varias ocasións, xa fóra de forma illada ou no momento do seu martirio. Neste lenzo, unha intensa luz envolve a figura do apóstolo para destacalo sobre o fondo escuro dando lugar aos contrastes de luces e sombras propios do tenebrismo que cultivou na súa pintura. A obra pertence á etapa denominada período escuro, momento no que realiza tamén o seu soado apostolado do Museo del Prado, así como outras representacións do santo nas que, a diferenza desta, na que está cuberto por pesados roupaxes, desenvolve un estudo anatómico do seu torso espido, de acordo cos postulados defendidos polo naturalismo barroco do que o artista é considerado como punto de arranque en España.